Integraal Riviermanagement

Het huidige Nederlandse rivierlandschap is na de laatste ijstijd (zo’n tienduizend jaar terug) ontstaan. De invloed van de mens op de rivieren begon in de Romeinse tijd en werd met elke ingreep groter. Met gereguleerde rivieren en afwaterende kanalen zijn kunstmatige riviersystemen gerealiseerd. De afgelopen decennia werd duidelijk dat we vanwege doorlopende menselijke ingrepen in het riviersysteem tegen de grenzen van onze rivieren aanlopen, die door klimaatveranderingen verergerd worden. We krijgen steeds meer te maken met extreme wateroverlast én langere droogteperiodes en daardoor knelpunten in waterafvoer, voor scheepvaart en andere economische functies. De kwaliteit en de kwantiteit van het water en de natuur zijn onvoldoende op orde. Als het riviersysteem niet beter gaat functioneren dan zijn de effecten voor mens, natuur, economie en ruimte negatief en mogelijk zelfs bedreigend voor het welzijn en de welvaart in Nederland.

Deze afbeelding laat zien welke gebieden onderdeel zijn van de scope van het programma Integraal Riviermanagement. Het gaat om de Maas en Rijntakken.

Figuur 1‑1 Scope IRM: Maas en Rijntakken

Daarom werken Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten samen aan een veilig, bevaarbaar, watersysteem met voldoende natuur, goede waterkwaliteit en ruimtelijke ontwikkeling. Deze rivierfuncties zijn niet los van elkaar te zien of op te lossen. De urgentie is groot doordat er nu al krapte is om alle rivierfuncties te faciliteren en omdat is geconstateerd dat de reeds vergevorderde rivierbodemerosie en klimaatverandering de opgave verder vergroten. De in 2023 uitgebrachte update van de klimaatscenario’s van het KNMI bevestigen deze urgentie. Daarvoor wordt het rivierengebied in zijn geheel bezien en worden uitdagingen samen en in samenhang aangepakt. Dat is de achterliggende gedachte van Integraal Riviermanagement (IRM). Het Programma Integraal Riviermanagement richt zich op de opgaven en kansen in het rivierengebied (bestaande uit de Maas en Rijntakken, zie Figuur 1-1) in de periode tot 2050. Met een doorkijk naar 2100.

De centrale opgave is om te komen tot een toekomstbestendig rivierengebied door keuzes over de systeemkenmerken die leiden tot aanpassingen in de inrichting van de rivier.

Het streven is het Programma Integraal Riviermanagement in 2023 vast te stellen. Het Programma zoekt de verbinding met andere programma’s in het rivierengebied zoals het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP), de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW), de Kaderrichtlijn Water (KRW), het Programma Goederenvervoercorridors, het Nationaal Water Programma (NWP) en het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).

Gekoppeld aan het Programma IRM is een Milieueffectrapport (planMER) opgesteld waarin de effecten van beleidskeuzes in het programma zijn onderzocht. Omdat op voorhand significante negatieve effecten op de instandhoudingsdoelstellingen van Natura 2000 gebieden niet kunnen worden uitgesloten, is hierbij ook een passende beoordeling opgesteld. Tenslotte is ook een Kengetallen Kosten Baten Analyse (KKBA)[1] uitgevoerd.

  • 1 Dit is een vorm van een Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse waarin wel alle effecten voorkomen, maar deze effecten op een snelle en ruwere manier zijn ingeschat/gewaardeerd