Landschap, cultuurhistorie en archeologie

Inleiding

Om te komen tot deze beoordeling van het landschap, de cultuurhistorie en de archeologie wordt gewerkt met onderstaand beoordelingskader:

Tabel 7‑4 Beoordelingskader landschap, cultuurhistorie en archeologie

Aspect

Criterium

Landschap, cultuurhistorie en archeologie 

Verandering in aanwezigheid en kwaliteit van waardevolle landschappen, cultuurhistorische en archeologische waarden 

Per alternatief wordt de impact op de waardevolle landschappen op de cultuurhistorische waarden en op de archeologie beschreven, indien relevant, onderverdeeld in de impact op de Rijntakken en de impact op de Maas.

De beoordeling van de alternatieven vond plaats ten opzichte van de referentiesituatie aan de hand van één beoordelingsschaal. Die is onderstaand opgenomen.

Beoordelingsschaal alternatieven: landschap, cultuurhistorie en archeologie

Beoordelingsschaal alternatieven: Landschap, cultuurhistorie en archeologie

++

Grote kans op het behouden en versterken van de landschappelijke, cultuurhistorische en archeologische waarden ten opzichte van de referentiesituatie

+

Kans op het behouden en versterken van de landschappelijke, cultuurhistorische en archeologische waarden ten opzichte van de referentiesituatie

0/+

Kleine kans op het behouden en versterken van de landschappelijke, cultuurhistorische en archeologische waarden ten opzichte van de referentiesituatie

0

Geen effecten te verwachten ten aanzien van landschappelijke, cultuurhistorische en archeologische waarden 

0/-

Klein risico op aantasting van de landschappelijke, cultuurhistorische en archeologische waarden ten opzichte van de referentiesituatie

-

Risico op aantasting van de landschappelijke, cultuurhistorische en archeologische waarden ten opzichte van de referentiesituatie

--

Groot risico op aantasting van de landschappelijke, cultuurhistorische en archeologische waarden ten opzichte van de referentiesituatie

Landschap, cultuurhistorie en archeologie

Deze paragraaf beschrijft en beoordeelt de effecten van de drie alternatieven ten opzichte van de referentiesituatie.

Alternatief 1: accent op rivierbodemligging & sedimenthuishouding

Rijn en Maas

Voor beide deeltrajecten geldt dat de uiterwaardverlaging mogelijk impact heeft op de landschappelijke structuren in het rivierengebied. Verlaging zorgt voor mogelijke aantasting van aanwezige landschappelijke structuren en waardevolle landschappen. Het graven van nevengeulen zorgt er daarnaast voor dat oude landschappelijk waardevolle structuren teruggebracht kunnen worden in het landschap. Verhoging van de bodemligging zorgt voor een verhoging van de waterstand en bodemwaterstand. Deze waterstandverhoging brengt het waterstandsniveau van het jaar 2000 terug en behoud zo waardevolle beplantingsstructuren (zoals bakenbomen) en landschappen. Voor impact op de landschappelijke waarde scoort dit alternatief voor zowel de Rijn als de Maas matig positief (+), ingegeven door enerzijds de beperkte impact die de ontwikkelingen hebben op het bestaande landschap en anderzijds de landschappelijke kansen die ontstaan bij de ontwikkeling van nieuwe gebieden.

De uiterwaardverlaging heeft mogelijk een negatieve impact op de cultuurhistorie doordat er cultuurhistorische waarden zoals oude verkavelingen, paden en groenstructuren zullen moeten wijken. Bij de aanleg van nevengeulen kan dat anders zijn doordat nevengeulen zelf ook cultuurhistorisch waardevol kunnen zijn. Door bij de aanleg oude structuren terug te brengen kan een oude structuur nieuwe zeggingskracht gegeven worden. De waterstandsverhoging door verhoging van de bodemligging kan een positief effect hebben op cultuurhistorische waarden doordat oude cultuurhistorische elementen of structuren behouden kunnen blijven. Samengevat is er voor cultuurhistorie een neutrale beoordeling toegekend (0).

Uiterwaardverlaging en het graven van nevengeulen kan een negatief effect hebben op archeologische waarden in de ondergrond. Des te meer er gegraven dient te worden, des te groter de negatieve impact op de archeologische waarden. De grondwaterstandsverhoging als gevolg van de verhoogde bodemligging brengt de waterstand van het jaar 2000 terug en heeft geen effect op de archeologische waarden die zich in de grond bevinden.

Het stopzetten van de sedimentonttrekking zorgt ervoor dat er daar niet meer in de grond gegraven wordt, dit heeft een positief effect op de archeologische waarden, ook als deze onderwater liggen, in het zomerbed. Dit heeft een positief effect op de archeologische waarde ter plaatse. Samengevat is er voor archeologie voor zowel de Rijn als de Maas een neutraal beoordeling toegekend (0).

Alternatief 2: accent op afvoer- & bergingscapaciteit

Rijn en Maas

Voor zowel de Maas als de Rijn geldt dat de uiterwaardverlaging impact heeft op de landschappelijke structuren in het rivierengebied. Verlaging zorgt voor mogelijke aantasting van aanwezige landschappelijke structuren en waardevolle landschappen. Het graven van nevengeulen zorgt ervoor dat oude landschappelijk waardevolle structuren teruggebracht kunnen worden in het landschap. De zomerkade is een belangrijke landschappelijke structuur, verlaging van deze kade tast de landschappelijke en heeft daardoor een negatief effect. Het in gebruik nemen van bestaande reserveringen langs de rivier voor de klimaatopgave biedt als kans dat deze gebieden ingericht worden met nieuwe landschappelijke waarden en waar mogelijk oude landschappelijke structuren teruggebracht kunnen worden. Dit heeft een positief effect op de landschappelijke waarde van het rivierengebied. Voor impact op de landschappelijke waarde scoort dit alternatief voor zowel de Rijn als de Maas positief (+), ingegeven door enerzijds de beperkte impact die de ontwikkelingen hebben op het bestaande landschap en anderzijds de landschappelijke kansen die ontstaan bij de ontwikkeling van nieuwe gebieden.

De uiterwaardverlaging heeft mogelijk een negatieve impact op de cultuurhistorische waarde doordat er cultuurhistorische waarden zoals oude verkavelingen, paden en groenstructuren zullen moeten wijken. Bij de aanleg van nevengeulen kan dat anders zijn doordat nevengeulen zelf ook cultuurhistorisch waardevol kunnen zijn. Door bij de aanleg oude structuren terug te brengen kan een oude structuur nieuwe zeggingskracht gegeven worden. De zomerkade is eveneens van hoge cultuurhistorische waarde. Verlaging van deze kade heeft een direct negatief effect op de cultuurhistorische waarde van de zomerkade.

Het in gebruik nemen van bestaande reserveringen langs de rivier voor de klimaatopgave kan een positief effect hebben op de aanwezige cultuurhistorische waarden. Deze kunnen in de nieuwe inrichting versterkt en vernieuwd worden. Voor impact op de cultuurhistorische waarde scoort dit alternatief voor zowel de Rijn als de Maas negatief (-), ingegeven door de extra impact die de ontwikkelingen hebben op bestaande cultuurhistorische waarden.

Uiterwaardverlaging en het graven van nevengeulen kan een negatief effect hebben op archeologische waarden in de ondergrond. Naarmate er meer gegraven dient te worden, des te groter de negatieve impact op de archeologische waarden. Het stopzetten van de sedimentonttrekking zorgt ervoor dat er daar niet meer in de grond gegraven wordt. Dit heeft een positief effect op de archeologische waarde ter plaatse.

Het in gebruik nemen van bestaande reserveringen langs de rivier voor de klimaatopgave kan een negatief effect hebben op de aanwezige archeologische waarden doordat bij een nieuwe inrichting de bodem mogelijk geroerd zal worden. Voor impact op de archeologische waarde scoort dit alternatief voor zowel de Rijn als de Maas negatief (-).

Alternatief 3: maximale ambitie voor beide beleidskeuzen

Rijn en Maas

Voor beide deeltrajecten geldt dat de grootschalige uiterwaardverlaging een grotere impact heeft op de landschappelijke structuren in het rivierengebied. Verlaging zorgt voor mogelijke aantasting van aanwezige landschappelijke structuren en waardevolle landschappen. Het graven van nevengeulen zorgt ervoor dat oude landschappelijk waardevolle structuren teruggebracht kunnen worden in het landschap. Verhoging van de bodemligging zorgt voor een verhoging van de waterstand. Deze waterstandverhoging kan waardevolle beplantingsstructuren en landschappen behouden.

De zomerkade is een belangrijke landschappelijke structuur, verlaging van deze kade tast de landschappelijke waarde aan en heeft daardoor een negatief effect. Het in gebruik nemen van bestaande en nieuwe reserveringen langs de rivier voor de klimaatopgave biedt als kans dat deze gebieden ingericht worden met nieuwe landschappelijke waarden en waar mogelijk oude landschappelijke structuren teruggebracht kunnen worden. Dit heeft een positief effect op de landschappelijke waarde van het rivierengebied. Voor impact op de landschappelijke waarde scoort dit alternatief voor zowel de Rijn als de Maas zeer positief (++), ingegeven door enerzijds de impact die de ontwikkelingen hebben op het bestaande landschap en anderzijds de landschappelijke kansen die ontstaan bij de ontwikkeling van nieuwe gebieden.

De grootschalige uiterwaardverlaging heeft een mogelijke grotere negatieve impact op de cultuurhistorische waarde doordat er mogelijk cultuurhistorische waarden zoals oude verkavelingen, paden en groenstructuren zullen moeten wijken. Bij de aanleg van nevengeulen kan dat anders zijn doordat nevengeulen zelf ook cultuurhistorisch waardevol zijn. Door bij de aanleg oude structuren terug te brengen kan een oude structuur nieuwe zeggingskracht gegeven worden.

De zomerkade is van hoge cultuurhistorische waarde. Verlaging van deze kade heeft een negatief effect op de cultuurhistorische waarde van de zomerkade. Het in gebruik nemen van bestaande en nieuwe reserveringen langs de rivier voor de klimaatopgave kan een groter positief effect hebben op de aanwezige cultuurhistorische waarden. Deze kunnen in de nieuwe inrichting versterkt en vernieuwd worden.

Voor impact op de cultuurhistorische waarde scoort dit alternatief voor zowel de Rijn als de Maas negatief (-).

Grootschalige uiterwaardverlaging en het graven van nevengeulen kan een groter negatief effect (--) hebben op archeologische waarden in de ondergrond bij zowel de Rijn als de Maas. Omdat er in dit alternatief sprake is van een grotere omvang van benodigde rivierverruimende maatregelen dan in alternatief 2, scoort deze negatiever. Naarmate er namelijk meer gegraven dient te worden, des te groter de negatieve impact op de archeologische waarden. Het stopzetten van de sedimentonttrekking zorgt ervoor dat er daar niet meer in de grond gegraven wordt. Dit heeft een positief effect op de archeologische waarde ter plaatse.

Verlaging van de zomerkade kan een negatief effect hebben op de archeologische waarden die zich in deze kade bevinden. Het in gebruik nemen van bestaande en nieuwe reserveringen langs de rivier voor de klimaatopgave kan een groter negatief effect hebben op de aanwezige archeologische waarden doordat bij een nieuwe inrichting de bodem mogelijk geroerd zal worden. Voor impact op de archeologische waarde scoort dit alternatief voor zowel de Rijn als de Maas zeer negatief (--).

Totaalbeoordeling landschap, cultuurhistorie en archeologie

In onderstaande tabellen is de beoordeling op landschap, cultuurhistorie en archeologie samengevat. Het verdient de aanbeveling dat in elk stadium van de realisatie rekening gehouden dient te worden met cultuurhistorie, archeologie en landschap.

Tabel 7‑5 Totaalbeoordeling Rijntakken

Deze tabel laat de totaalbeoordeling voor de milieueffecten van het beoordelingsaspect landschap, cultuurhistorie en archeologie zien voor de Rijntakken, voor de referentiesituatie en de drie alternatieven. Deze beoordeling is toegelicht in de tekst voorafgaande aan de tabel.

Table 7-6 Totaalbeoordeling Maas

Deze tabel laat de totaalbeoordeling voor de milieueffecten van het beoordelingsaspect landschap, cultuurhistorie en archeologie zien voor de Maas, voor de referentiesituatie en de drie alternatieven. Deze beoordeling is toegelicht in de tekst voorafgaande aan de tabel.